Weg met de kaart!

“Een kaartje zegt meer dan duizend woorden”. Deze uitspraak is al decennia de mantra van vrijwel iedereen die zich bezighoudt met geo in Nederland. Terecht ook, want kaarten bieden de mogelijkheid om complexe informatie overzichtelijk te presenteren op een manier die visueel vele malen aantrekkelijker is dan een lap tekst.

Solide plannen
Met de komst van de Omgevingswet krijgt ‘de kaart’ een steeds belangrijkere rol. Een van de uitgangspunten van de Omgevingswet is dat zowel de initiatiefnemer, de belanghebbende als het bevoegd gezag een gelijkwaardige informatiepositie krijgen. Doel is dat straks met één klik op de kaart alle relevante informatie over wet- en regelgeving en de fysieke omgevingskwaliteit ter plaatse beschikbaar kan worden gesteld, op een voor alle partijen begrijpelijke en gebruikersvriendelijke manier. Tegelijkertijd moet de informatie zodanig juridisch solide zijn dat een plan standhoudt tot bij de Raad van State. Dat wordt nog een hele uitdaging. Waarschijnlijk schieten dan niet alleen lappen tekst, maar ook kaarten schromelijk te kort. Niet zozeer voor de initiatiefnemer of het bevoegd gezag; die zijn wel gewend aan het lezen van kaarten. Maar of de gemiddelde belanghebbende het nog begrijpt, valt nog te bezien.

Frits Bom
Herinnert u zich ‘De Vakantieman’ nog? In de jaren ’90 van de vorige eeuw was dit televisieprogramma van Frits Bom een grote hit op de Nederlandse televisie. Tijdens een van de onderdelen van het programma werden vakantievierders gevraagd om op een landkaart van Europa aan te wijzen waar Nederland lag. Het resultaat was meestal bedroevend. De meeste vakantiegangers hadden werkelijk geen flauw idee, wat zelfs nu nog reden is tot hilariteit getuige deze sketch. Nu zijn de mensen uit dit programma waarschijnlijk niet maatgevend voor de kwaliteit van kaartlezend Nederland, maar het geeft wel aan dat een kaart niet voor iedereen zo vanzelfsprekend is. Willen we informatie over de leefomgeving op een begrijpelijke wijze aanbieden, dan moeten we wellicht andere middelen gaan gebruiken dan de kaart.

Van 2D naar 3D
De belangrijkste beperking van kaarten is dat het in de meeste gevallen nog gaat om een tweedimensionale weergave van de omgeving. Voor veel mensen is het lastig om deze te ‘vertalen’ naar de driedimensionale werkelijkheid. Het effect dat een rij hoogspanningsmasten van 65 meter hoogte heeft op de leefomgeving, is nauwelijks af te leiden uit een platte kaart. Door deze masten in een 3D kaart weer te geven ontstaat al een veel duidelijker beeld. Maar hoewel je daarmee allerlei interessante ruimtelijke analyses kunt doen, ontstijgt deze manier van presenteren eigenlijk niet het niveau van een ouderwetse maquette. Wil de gebruiker echt ‘beleven’ wat het effect is van ruimtelijke plannen op zijn omgeving is, is er meer nodig.

Nieuwe technologie
Gelukkig wordt nieuwe technologie, waarmee geografische informatie op een heel andere manier kan worden gepresenteerd steeds beter bereikbaar: Virtual Reality bijvoorbeeld. Met behulp van een smartphone en eenvoudige houder kun je nu al een ritje in een achtbaan of een duik in de Rode Zee simuleren. Deze techniek is nu al heel laagdrempelig en geeft een veel realistische beeld dan een 2D- of 3D kaart. Nadeel is nog wel dat je je niet in de fysieke werkelijkheid beweegt; je kijkt als het ware naar een driedimensionale film van de werkelijkheid.

Augmented Reality (AR) gaat wat dat betreft een stapje verder. Met Augmented Reality wordt virtuele informatie toegevoegd aan de fysieke omgeving. Door bijvoorbeeld een smartphone kijk je naar de omgeving, waarin virtuele objecten (zoals bijvoorbeeld die hoogspanningsmasten) zijn geprojecteerd. Op manier kun je het effect van die masten beleven door in de omgeving rond te lopen.

Met één airtap
Nog een stapje verder gaat Holographic Computing. Bij deze techniek worden virtuele objecten als hologram in de werkelijkheid getoond via een speciale bril. Belangrijk verschil met AR is dat je deze objecten kunt manipuleren. Met behulp van spraak, hoofdbewegingen en handgebaren (zogenaamde airtaps, het equivalent van muisclicks) kun je objecten bijvoorbeeld verplaatsen, draaien of vervormen. Daarmee kun je als gebruiker direct zien hoe eventuele alternatieven eruit zouden kunnen zien en dit direct delen met anderen.

Toekomstdromen?
VR, AR en Holographic Computing zijn niet iets voor de verre toekomst. De techniek bestaat al en wordt steeds beter bereikbaar voor een grote groep mensen. Het biedt mogelijkheden om plannen op een begrijpelijke en ‘voelbare’ manier te presenteren. Het biedt voor initiatiefnemers ook een mogelijkheid om belanghebbenden en bevoegd gezag al in een vroeg stadium écht te betrekken bij planvorming. Daarmee draagt het bij aan een groter draagvlak voor ruimtelijke initiatieven.

De uitdaging voor de komende jaren wordt om, op basis van deze technieken, toepassingen te creëren die bruikbaar zijn in het kader van de Omgevingswet. Kunnen we dan helemaal zonder kaarten? Waarschijnlijk niet, maar we gaan er wel langzaam een beetje afscheid van nemen.

Meer weten?
Heeft u hier vragen over of wilt u er gewoon eens van gedachten over wisselen? Bel of mail me dan: 06 54 74 38 47, lucaarts@kcomgevingswet.nl.