Omgevingswet, “SOS”?        

Er wordt gekoerst op 1-1-2022 als ingangsdatum voor de Omgevingswet. De koers is uitgezet in Route-2022. De meeste gemeenten zijn op stoom. De instrumenten om koers te houden zijn ruim voorhanden. Maar onderweg naar de veilige haven worden ongetwijfeld nog hulpsignalen gegeven en dan zijn reddingsboeien nodig. In dit artikel wil ik een drietal factoren aangeven die mogelijk zwaar weer voor gemeenten kunnen betekenen: Samenwerken, Oefenen en Systemen, SOS dus. Daarop voorbereid zijn, betekent ook dat we maatregelen voor risico’s kunnen treffen.

Samenwerken

Meer dan ooit komt het bij de nieuwe wet aan op Samenwerken. Uiteraard bínnen de gemeente als bevoegd gezag voor o.a. omgevingsplan en vergunningen. De betrokkenen binnen de gemeente hebben daarbij ook met bedrijfsvoeringsaspecten te maken die goed afgestemd moeten worden op het nagestreefde beleid. Maar deze betrokkenen leven niet op een eiland. Zij worden ook benaderd door hun collega’s om een bijdrage te leveren aan de ontwikkelingen bij toezicht en handhaving, de samenhangende objectregistratie, de WOZ, preventie en bestrijden van ondermijning en bijvoorbeeld leegloop in winkelgebieden. Koers houden zal dan niet altijd gemakkelijk zijn. Rekening houden met deze ook zeer belangrijke collegiale bijdragen is van groot belang.

Maar ook met ketenpartners als Omgevingsdiensten en Veiligheidsregio’s. Deze ketenpartners hebben hun eigen schepen, route, snelheid, en kapiteins en bemensing. En ook zij hebben met schepen van hun vloot ook andere havens aan te doen. Omgevingsdiensten zijn bij wijze van spreken nét in de haven van hun taken m.b.t. de WABO en gedelegeerde milieutaken. Nu moeten zij weer “uitvaren” voor de Omgevingswet met alle benodigde interne en externe afstemming van dien. Bijvoorbeeld rond gezamenlijke omgevingsdossiers van o.a. BRZO-bedrijven, het omschakelen van OLO/AIM naar DSO en van registratie van milieu-inrichtingen naar Milieu Belastende Activiteiten (MBA) en bijvoorbeeld druk op het delen van milieugegevens met Inspectieview Milieu (IvM). En Veiligheidsregio’s hebben samen met hun GGD’en in de regio veel focus op corona, maar innoveren daarnaast ook in hun expertise van Risicobeheersing door meer inzet van data-analyses gericht op preventie. Dat biedt een perspectief voor interactieve, zelfs landelijke objectmodellen als innovatieve opvolger van de 12 jaar oude Prevap-codes.

Oefenen

Veel organisaties zijn druk met hun eigen opgave, en het oefenen met samenwerken en (vaak nog te implementeren!) systemen en het DSO is vaak nog beperkt gebleven. Mede door het uitstel van een jaar, heeft een aantal organisaties ook de tijd aan andere prioriteiten besteed. De O van Oefenen kost tijd en doorzettingsvermogen. Maar als we te weinig oefenen, wordt het erg lastig om het hoofd boven water te houden als we in het diepe gegooid worden op de ingangsdatum van de wet. Oefenen is dus juist ook de reddingsboei die we nu moeten pakken om zwaar-weer het hoofd te bieden.

Systemen

Samenwerken doen mensen, maar ook systemen onderling. Of je het nu koppelen, integreren, API, Common Ground, Haal Centraal, of netcentrisch werken noemt: het heeft allemaal met interactie tussen systemen te maken. Die systemen moeten aan de omgevingswet-standaarden voldoen om aan te kunnen sluiten op het DSO om de samenwerking te faciliteren. Dat is al een hele uitdaging voor softwareleveranciers, mede omdat DSO zelf ook nog in ontwikkeling is. Maar de huidige generatie systemen is steeds meer gebaseerd op services (SaaS). Dat maakt enerzijds de samenwerking tussen systemen mógelijk, maar de ervaring leert dat deze technologie óók tot gestegen complexiteit leidt. Het aantal componenten is toegenomen, en de kennis bij ontwikkelaars versnipperd. Consultants en projectleiders hebben een flinke uitdaging om implementaties op de goede koers te krijgen en te houden. Architecten en functioneel beheerders bij gebruikersorganisaties hebben veel meer kennis nodig om de samenhang in de architectuur te begrijpen en te beheren.

Al met al is SOS als noodoproep nog voorbarig, maar de factoren Samenwerken, Oefenen en Systemen vragen dit jaar zeker nog stevige aandacht én maatregelen om mogelijke risico’s te ondervangen.