Grip op het omgevingsplan vraagt om een multidisciplinaire aanpak

Met de komst van de Omgevingswet staan gemeenten voor een integrale opgave. Het omgevingsplan is een ander instrument dan het bestemmingsplan en reikt ook veel verder. Het bevat regels over de fysieke leefomgeving voor het hele ambtsgebied (of delen daarvan), terwijl het bestemmingsplan de focus legt op de planologische aspecten van een locatie. In tegenstelling tot een bestemmingsplan wordt bij een gemiddelde gemeente parallel gewerkt aan verschillende wijzigingen van één omgevingsplan. Elk van deze wijzigingen werkt weer door in de volgende wijziging van het omgevingsplan. Dit wordt ook wel het ‘samenloop’ vraagstuk genoemd, want: hoe hou je als gemeente grip op deze wijzigingen, hoe stem je de wijzigingen van regels op elkaar af en hoe zorg je ervoor dat het een juridisch geldend geheel wordt?

Dit vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Medewerkers uit verschillende disciplines moeten met elkaar samenwerken, bijvoorbeeld een jurist om de achtergronden van de regels uit te leggen en een geo-specialist die weet hoe de juiste en actuele geo-informatie aan de regels gekoppeld kan worden.

Bundelen met ‘triggers’

Een voorbeeld van een gemeente die het belang van een integrale aanpak onderschrijft is de gemeente Groningen. Zij zet stevig in op het organiseren van de samenwerking tussen verschillende disciplines. De aanpak van gemeente Groningen kenmerkt zich door het ‘bundelingsproces’. Dit betekent dat de gemeente werkt met zogenaamde ‘triggers’. Een ‘trigger’ is een initiatief voor een wijziging en bestaat uit een voorstel voor de regels en meerdere versies van geografische begrenzingen die ontstaan na bijvoorbeeld overleg, afstemming of participatie. Op verschillende momenten tijdens het proces worden regelvoorstellen van de triggers verzameld en vergeleken op overlap en verenigbaarheid. Indien het regelvoorstel akkoord is, worden de regels en de juiste versie van de geografische begrenzing opgeleverd voor de ‘bundelingsfase’. Drie keer per jaar (met uitzonderingen mogelijk) wordt er een wijzigingsprocedure voor het omgevingsplan opgesteld. Daarna vindt officieel de uiteindelijke integratie van regels en werkingsgebieden plaats. Tot slot wordt het ontwerpwijzigingsbesluit opgesteld en doorgezet naar het Digitaal Stelsel Omgevingswet.

Werken met multidisciplinair team in Groningen

Het bundelen van wijzigingen en regelvoorstellen voorkomt dat conflicterende regels en werkingsgebieden gepubliceerd worden. De figuur onderaan dit artikel geeft de impact van de bundelingsfase op het geobeheer van het omgevingsplan weer. Adequaat (versie)beheer van juridische regels en  geografische begrenzingen is hiervoor essentieel. De gemeente Groningen heeft daarom een multidisciplinair team gevormd bestaande uit o.a. juristen en (geo)informatiespecialisten. Dit team werk samen aan een optimale afstemming tussen de juridische regels en de getekende geometrische begrenzingen. Je kan er immers niet zomaar vanuit gaan dat juristen de juridische regels in de juiste context kunnen plaatsen zonder dat zij begrijpen hoe de geografische begrenzingen tot stand zijn gekomen, op zowel procesmatig als technologisch vlak. Aan de andere kant kunnen geo-specialisten de juridische regels niet altijd volledig begrijpen, correct interpreteren en juist toepassen. Een multidisciplinair team biedt hier een meerwaarde.

Het voordeel van een multidisciplinair team is dat gezamenlijke prioriteiten kunnen worden bepaald en men gemakkelijk kan inspelen op nieuwe ontwikkelingen uit verschillende vakgebieden. Omdat de verschillende disciplines al vroeg in het (ontwikkel)proces betrokken worden, kunnen ideeën snel op elkaar worden afgestemd en creëer je meer draagvlak. Bovendien kunnen de medewerkers uit verschillende disciplines veel van elkaar leren. Dit geldt niet alleen voor gemeenten die het omgevingsplan zelf opstellen. Ook gemeenten die het omgevingsplan uitbesteden aan externe partijen hebben baat bij een multidisciplinaire aanpak. Het uitbestede omgevingsplan bevat immers regels over het hele ambtsgebied en niet slechts voor een locatie. Het bevoegd gezag dient nog steeds regie te voeren op de kwaliteitsborging en de samenhang met andere (kern)instrumenten die onder de Omgevingswet vallen of de Omgevingswet raken.

Leren elkaars ‘taal’ te verstaan

Die regievoering vraagt om een nieuwe manier van werken die de focus legt op het samenwerken met alle betrokken partijen en medewerkers. Dit betekent dat we over de muren van de eigen discipline moeten kijken en taken in het kader van Omgevingswet integraal moeten benaderen. Maar hoe pak je dat aan? Multidisciplinair werken gaat immers niet vanzelf. Wat de gemeente Groningen ons kan leren: begin met bepalen welke disciplines nodig zijn voor het oplossen van een vraagstuk onder de Omgevingswet. Koppel hier vervolgens de juiste medewerkers en organisaties aan en zorg er bovenal voor dat zij voldoende tijd krijgen om zicht te verdiepen in het vakgebied van de ander. Ze moeten leren elkaars ‘taal’ te verstaan. Als dat lukt, leidt een multidisciplinaire aanpak tot meer grip op het omgevingsplan.

* Voor uitgebreidere toelichting op impact van bundelingsfase op geobeheer kun je via het Gemeentelijk Geo-Beraad de presentatie bekijken op de Kennisbank van Gemeentelijk Geo-beraad.