Annoteren, wat is het en wat moet en kan ik er mee?

door Ton de Wit en Arjan Kloosterboer

Om de Omgevingswet en daarop gebaseerde regelgeving, zoals een Omgevingsplan, goed toegankelijk te maken voor burgers en bedrijven wordt gebruik gemaakt van zogenoemde annotaties. Omdat we hier veel vragen over krijgen van gemeenten geven we in dit artikel een toelichting.

Wat is annoteren?

Een van de uitgangspunten van de Omgevingswet en het DSO-lv is dat de regelgeving toegankelijker wordt. Onder andere door regelgeving aan werkingsgebieden (de kaart) en activiteiten te koppelen. Dit gebeurt door regelgeving te voorzien van annotaties: metadata die aangeven waar een artikel of lid betrekking op heeft. Door annotatie kun je bijvoorbeeld het werkingsgebied van een regel op de kaart laten zien en omgekeerd kun je vanuit een punt op de kaart zien welke regelgeving daar van toepassing is. In combinatie met een activiteit kan een initiatiefnemer achterhalen waaraan hij of zij zich op die locatie dient te houden. Toegankelijkheid wordt ook bevorderd met vragenbomen, de zogenoemde toepasbare regels. Een voorwaarde om toepasbare regels te kunnen maken is dat werkingsgebied en activiteit geannoteerd zijn, een vragenboom ‘hangt’ aan één of meer activiteiten.

Annotaties zijn onderdeel van de nieuwe STOP/TPOD-standaard voor het publiceren van omgevingswetbesluiten. Om omgevingswetbesluiten vanaf 1-1-2021 beschikbaar te stellen in het DSO-LV en de LVBB moeten minimaal de voor publicatie verplichte annotaties gevuld zijn (zie ook het Conceptueel InformatieModel Omgevingswet op www.geonovum.nl). Dit wordt het juridische spoor genoemd en betreft (de locaties van) werkingsgebieden en van normwaarden indien deze aan locaties gekoppeld zijn. Daarnaast zijn er de zogenoemde annotaties in het servicespoor. Deze zijn optioneel maar dringend aanbevolen voor de vindbaarheid van regelgeving. Zoals hierboven aangegeven zijn bijvoorbeeld activiteit-annotaties noodzakelijk om vragenbomen aan te kunnen bieden.

Wat is er per 1-1-2021 voor een gemeente?

Het (tijdelijk) Omgevingsplan bestaat op 1-1-2021 uit de dan vigerende bestemmingsplannen, de zogenoemde bruidsschat en van toepassing zijnde regels in plaatselijke verordeningen. Bestemmingsplannen op basis van de IMRO2012 zijn standaard voorzien van (andersoortige) annotaties. Die worden waar mogelijk benut in het DSO-lv. Daar hoef je als gemeente dus niets voor te doen. Deze annotaties zijn echter niet te gebruiken om er toepasbare regels ‘aan te hangen’. Als de bestemmingsplankaart alleen een PDF is, dan is de annotatie zeer beperkt. Er is dan maar één werkingsgebied: het gehele gemeentelijke grondgebied. Te overwegen is daarom die kaarten nog in 2020 om te zetten naar de IMRO2012 standaard.

De bruidsschat, met de naar decentrale regels omgezette rijksregels, bevat al de verplichte annotaties (werkingsgebieden zijnde het grondgebied van het bevoegd gezag) en waarschijnlijk ook service-annotaties en toepasbare regels. Daar hoef je als gemeente dus ook niets voor te doen. Tenzij je als gemeente ‘jouw bruidsschat’ aan wil passen of vragenbomen hebt opgenomen in het huidige Omgevingsloket.

Relevante regelgeving die nu nog in gemeentelijke verordeningen is vastgelegd, is nog niet gerelateerd aan werkingsgebieden. Dat gebeurt bij het opnemen van regels uit die verordeningen in het nieuwe omgevingsplan. Dat kan overigens al nodig zijn vóór 1-1-2021 als dergelijke regels in het huidige Omgevingsloket verwerkt zijn in vragenbomen t.b.v. de vergunningcheck of als eigen aanvraagformulieren aangeboden worden. Om diezelfde dienstverlening in het nieuwe (DSO-lv-) Omgevingsloket aan te kunnen bieden, moeten toepasbare regels of aanvraagformulieren gemaakt worden. En dat vereist geannoteerde activiteiten en werkingsgebieden en dat kan alleen als er bijbehorende regels in het Omgevingsplan zijn opgenomen. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van de zogenoemde staalkaarten, met bijbehorende annotaties en toepasbare regels, die de VNG de komende maanden oplevert. Wellicht kunnen sommige vragenbomen ‘gehangen’ worden aan activiteiten en werkingsgebieden in de bruidsschat. Dan zijn omgevingsplanregels nog niet per se direct nodig maar dit is vooral een technische oplossing.

Wat moet je minimaal doen voor 2021?

1. Inventariseer voor welke activiteiten het uitvoeren van een vergunningcheck nu al mogelijk is, beoordeel wat er voor nodig is (omgevingsplanregels, annotaties en/of toepasbare regels) om dat in 2021 te continueren en onderneem actie(s) om dat te realiseren. Maak waar mogelijk gebruik van de staalkaarten en de bruidsschat.
2. Zorg voor (plan)software die vanaf 1-1-2021 (of eerder, zie punt 1) de STOP/TPOD-standaard ondersteunt met daarin de minimaal verplichte en de optionele service-annotaties. Als het nodig is om voor 1-1-2021 toepasbare regels op te stellen (zie punt 1), zorg dan tevens tijdig voor toereikende toepasbare regelsoftware of een dienstverlener die dit als dienst aanbiedt. Als het vervaardigen van omgevingswetbesluiten wordt uitbesteed moet annoteren in de opdrachtverstrekking worden opgenomen.
3. Zet bestemmingsplannen die nog niet in IMRO2012 gepubliceerd zijn, zo mogelijk alsnog om naar IMRO2012 zodat deze op een acceptabele wijze toegankelijk zijn.

Het voorgaande is opgesteld op basis van de nu bij ons bekende inzichten. We beogen zeker niet volledig te zijn; het onderwerp is nog volop in ontwikkeling, van voortschrijdend inzicht zal sprake zijn. Heeft u aanvullingen of wilt u reageren? Graag! Neem dan contact op met Ton de Wit, t.d.wit@telengy.nl, 06 22 97 29 46  of Arjan Kloosterboer, a.kloosterboer@telengy.nl, 06 27 62 59 71.