Adviesrecht van de gemeenteraad binnen de termijn, hoe dan?

Onder de Omgevingswet doet de buitenplanse omgevingsplan activiteit (Bopa) zijn intrede. In de basis is het niet nieuw. De Wabo kent ook de buitenplanse omgevingsvergunning. Wat wel nieuw is, is dat deze vergunning in de meeste gevallen standaard in de reguliere procedure behandeld moet worden. Dat is dus 8 weken met eventueel een verlenging van 6 weken. Gelukkig is dit nu wel een termijn van orde waardoor de van rechtswege verkregen vergunning verdwijnt.

Toch zal het een hele uitdaging zijn om binnen de termijn een dergelijke Bopa-aanvraag te behandelen. Daar komt nog bovenop dat in bepaalde situaties, die door de gemeenteraad aan te wijzen zijn, de aanvraag valt onder het verzwaard adviesrecht van de raad. Dat betekent een traject langs de gemeenteraad. Dit kost in de gemiddelde gemeente al snel een week of 10. En dan rekenen we het zomerreces niet eens mee.

Vooroverleg kan adviesrecht raad ruimte bieden

Eén van de grote uitdagingen bij het inrichten van de omgevingswetprocessen is dan ook: hoe gaan we het adviesrecht van de gemeenteraad inpassen in de maximaal 14 weken die we hebben. Het antwoord hierop ligt mogelijk in het goed organiseren van het vooroverleg. Door samen met de initiatiefnemer in het vooroverleg te werken naar een aanvraag in concept. Deze aanvraag in concept is een volledig uitgewerkte aanvraag, exact zoals de initiatiefnemer deze in wil dienen. Deze aanvraag kan, als afsluiting van het vooroverleg al voorgelegd worden aan de raad voor een advies. Hiermee organiseer je een traject met de gemeenteraad buiten de termijn van 8 weken. Zo geef je de ambtelijke organisatie en de gemeenteraad de ruimte om een zorgvuldige afweging te maken. En de initiatiefnemer heeft nog voordat hij de aanvraag definitief indient vrijwel de zekerheid dat dit tot een vergunning gaat leiden. Een win-win situatie dus.

Door als gemeente samen te werken met de initiatiefnemer in het voortraject kan je goede afspraken maken over het in te zetten participatietraject, één van de indieningsvereisten voor de Bopa. En je borgt dat de aanvraag in één keer volledig ingediend kan worden.

Intrekken aanvraag voor indienen vooroverleg

Deze werkwijze kan prima ingezet worden op het moment dat de initiatiefnemer zich voor de definitieve aanvraag meldt bij de gemeente met het verzoek tot vooroverleg. Maar wat doe je als je ineens een aanvraag voor een Bopa als definitieve aanvraag binnenkrijgt. Op dat moment is het aan te raden om met de aanvrager in gesprek te gaan met het verzoek zijn aanvraag in te trekken en deze als vooroverleg in te dienen. Let op dat je dit wel faciliteert in je legesverordening. De aanvraag van de vergunning is het belastbare feit. Dus op dat moment is de aanvrager al leges verschuldigd. Dit kan je ondervangen door in de legesverordening op te nemen dat het intrekken van een aanvraag in de eerste week/weken 100% korting op de leges geeft indien het initiatief gelijktijdig ingediend wordt als aanvraag vooroverleg.

Uitgebreide procedure?

Als de initiatiefnemer niet mee wil werken aan een vooroverleg dan is er nog de uitweg om de aanvraag in een uitgebreide procedure te behandelen. Dit kan met instemming van de aanvrager of als het college bepaalt dat de gevolgen van de Bopa aanzienlijk zijn of verwacht dat er veel bedenkingen van belanghebbenden zijn. De initiatiefnemer kan in de laatste situatie nog wel zijn zienswijze indienen. De uitgebreide procedure geeft je in ieder geval 26 weken de tijd om tot een besluit te komen. Daar moet dan wel een zienswijzeprocedure in doorlopen worden. Ook die kost vaak veel tijd.

Gemotiveerd weigeren?

Is de uitgebreide procedure ook geen optie, dan blijft er niets anders over dan de aanvraag in de reguliere procedure te behandelen. Het klinkt dan verleidelijk om tot een snel besluit te komen, dan maar de vergunning te weigeren. Dat kan echter niet zomaar en zal niet de voorkeur hebben. Er moet op inhoudelijke gronden gemotiveerd worden waarom het college geen gebruik maakt van haar bevoegdheid om af te wijken van het Omgevingsplan. Daar komt nog bij dat de weigering van een Bopa die valt onder het verzwaard adviesrecht van de gemeenteraad ook voor advies naar de raad moet.  Daar komt de doorlooptijd richting de raad dus weer om de hoek.

Voorrang zonder vooroverleg?

Door de reguliere procedure gewoon te doorlopen en een zorgvuldige afweging te maken die je voor advies aan de gemeenteraad voorlegt, zal je waarschijnlijk de termijn van 14 weken (8 weken + 6 weken verlenging) overschrijden. Vanuit dienstverlening misschien niet wenselijk, aan de andere kant. Als de initiatiefnemer zich formeel opstelt en binnen de termijn een besluit vraagt zonder vooroverleg, verdient die dan om met ‘voorrang’ behandeld te worden? Het risico dat overblijft, is dat de initiatiefnemer een in gebrekestelling in het kader van de wet dwangsom indient. De kans dat dit gebeurt, is echter klein. De ervaring leert dat in de huidige situatie de termijn van 26 weken voor een buitenplanse Omgevingsvergunning ook niet altijd gehaald wordt en dat dit (bijna) nooit tot een dwangsom aanschrijving leidt. De belangen van de initiatiefnemer zijn daarvoor te groot.

Vooroverleg biedt ruimte en zorgvuldige afweging

De moraal van dit verhaal: laat je niet in alle bochten wringen om de Bopa, die onder het adviesrecht van de gemeenteraad valt, binnen de wettelijke termijn af te handelen. Probeer bij voorkeur via het vooroverleg de ruimte te nemen om samen tot een zorgvuldige afweging te komen en leg deze voor aan de gemeenteraad voor advies. Natuurlijk biedt het inkorten van de doorlooptijd van besluitvorming in de gemeenteraad van 10 weken ook voldoende kansen, maar of dat op korte termijn te realiseren is in het vaak in-beton-gegoten-vergaderschema van college, commissie en gemeenteraad…