Procesgericht wijzigen van het omgevingsplan

De VNG heeft onlangs een nieuwe infographic op hun website geplaatst: ‘Aan de slag met het omgevingsplan’. Het verbeeldt onder meer de alternatieven om nieuwe initiatieven mogelijk te maken en nieuw beleid om te zetten in regels. Dit kan d.m.v. een BOPA of TAM-IMRO of direct door nieuwe of aangepaste omgevingsplanregels (o.b.v. STOP/TPOD). De keuze voor één van deze alternatieven markeert de start van een complex proces waarin uiteenlopende aspecten een rol spelen die zorgvuldig moeten worden afgewogen. Toch gaat het per alternatief telkens om de uitvoering van hetzelfde proces. Dat geeft het belang aan van procesgericht werken. Het biedt structuur, geeft houvast en bevordert transparantie.

Proces uitgewerkt

Er zijn diverse oorzaken dat het wijzigen van een omgevingsplan complex maakt. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de betrokkenheid van verschillende partijen, zoals initiatiefnemers, belanghebbenden, belangengroepen, bewoners, ondernemers en mede-overheden maar ook aan wet- en regelgeving en aan technische aspecten zoals het gebruik van plan- en toepasbare regel-software en het DSO-LV.

Wanneer er gekozen wordt voor nieuwe of aangepaste omgevingsplanregels cq. het werken met STOP/TPOD, dan is het proces van wijziging van het omgevingsplan al helemaal uitgewerkt door de VNG in het ‘Stappenplan wijziging omgevingsplan’. Het proces kent veel stappen, dat is eigen aan de omgevingswetgeving en het bestuursrecht. Participatie, inspraak en een ontwerpbesluit zijn onderdeel van het proces. Desondanks oogt het proces gestructureerd en overzichtelijk, wat de kans op fouten en misverstanden verkleint. Doordat het proces houvast geeft in wat er gedaan moet worden, kan de focus liggen op hoe dat gedaan wordt. Want daarin zit ‘m de complexiteit. Hoe voer je die participatie uit, hoe verwoord je de regels, hoe publiceer je een besluit et cetera.

Transparantie, kwaliteit en efficiëntie

Het wijzigen van een omgevingsplan heeft invloed op de leefomgeving van mensen en organisaties. Het werken volgens een gestandaardiseerd proces schept waarborgen om belanghebbenden tijdig te informeren en te betrekken bij het proces. Hierdoor wordt de transparantie en participatie bevorderd, wat kan leiden tot meer draagvlak voor de wijzigingen. Structurele betrokkenheid in een uitgekiend proces kan ook zorgen voor een betere analyse van de huidige en van de gewenste situatie. Zo kunnen alle betrokken partijen bijdragen aan een hogere kwaliteit en consistentie van het wijzigingsbesluit. Een uitgekiend proces is gestructureerd en geoptimaliseerd. Dit biedt kansen voor efficiënte procesuitvoering.

Uitbesteding van de wijziging

Veel gemeenten gaan het voorbereiden van een besluit tot wijziging van het omgevingsplan uitbesteden aan ruimtelijk adviesbureau’s. De vraag is dan in hoeverre het door de VNG ontworpen proces nog van toepassing is. De onderliggende vraag is welke stappen de gemeente nog uitvoert en wat de rol is van de gemeente bij de stappen die het adviesbureau voor z’n rekening neemt. Wie doet de participatie, wie verzorgt de inspraak, wie coördineert de besluitvorming? Het voorliggende proces biedt elke gemeente een goede basis om tot het procesontwerp bij uitbesteding te komen. Of gaat de VNG met deze variant komen?

Rust

Een uitgekiend proces zorgt voor structuur en duidelijkheid over de stappen die genomen moeten worden om tot een wijziging van het omgevingsplan te komen. Door bij elke wijziging hetzelfde proces te volgen raken medewerkers daarmee vertrouwd. Wat er gedaan moet worden is iedereen duidelijk; dat geeft rust. De aandacht kan daardoor maximaal liggen op de inhoud: in regelgeving gevat omgevingsbeleid waar alle betrokkenen belang bij hebben. In het begin, bij de eerste wijzigingen, zal het nog niet geolied verlopen. De leercurve wordt steiler door na afronding van een wijzigingstraject de procesuitvoering en het resultaat te evalueren. En met de betrokken medewerkers te bekijken wat daarvan valt te leren. Zo slijt het proces geleidelijk in vormt dat het houvast bij volgende wijzigingen.