Omgevingswet en participatie: gemakkelijker gezegd dan gedaan

De samenleving wordt steeds vaker en actiever betrokken bij de ontwikkeling en inrichting van de leefomgeving. Vaak speelt omgevingsmanagement hierbij een rol. Met de komst van de Omgevingswet wordt het zelfs verplicht om alle stakeholders bij dit proces te betrekken. Maar hoe doe je dat? Zijn gemeenten wel ‘participatie-proof’?

In de afgelopen maanden zien we steeds vaker ontwikkelingen die erop wijzen dat gemeenten hun toekomstige taken serieus nemen. Dat is een goede zaak. Een middelgrote gemeente maakte van een particulier initiatief een heuse ‘Pilot Omgevingswet’. Wat was het geval?

De eigenaar van een woon/werkunit op een bedrijventerrein dat aan een opknapbeurt toe was, probeerde ruim 3 jaar lang zijn pand te verkopen. Toen dat niet lukte bedacht hij een plan om het pand te slopen en op de vrijgekomen grond een aantal betaalbare appartementen te realiseren. Een mooie case als pilot voor de Omgevingswet, dacht de gemeente. Die zou instemmen wanneer de initiatiefnemer erin slaagde om zijn plannen af te stemmen met de omgeving en aan kon tonen dat er voldoende draagvlak bestond.

De initiatiefnemer ging, gewapend met schetsplannen en handtekening-briefjes op missie in de omgeving. Op zijn weg vond hij verrassend veel medestanders, die in het plan een mooie oplossing zagen om de mogelijke verpaupering van het terrein tegen te gaan. Alleen bij de tegenovergelegen appartementen met seniorenwoningen liep het niet helemaal naar wens. De bewoners vreesden overlast van jongeren. Voordat er een goede dialoog tot stand kon komen tussen de initiatiefnemer en de bewoners stond het plan al op de agenda van de gemeenteraad. In de raadszaal zaten vervolgens enkel de ‘tegenstanders’, waarop de raad besloot om niet in te stemmen vanwege het ontbreken van draagvlak. Het plan moest maar even in de ijskast. Eén raadslid gaf zelfs aan dat het plan wat haar betreft ook niet meer terug hoefde te komen op de agenda.

De vraag die hier rijst is: wie heeft welke verantwoordelijkheid als het gaat om het uitvoeren van een participatietraject in het kader van de Omgevingswet? Je bent geneigd om te zeggen: het is de initiatiefnemer die iets wil, dus ligt daar de verantwoordelijkheid. Aan de andere kant: kun je als gemeente zeggen: “dit is een pilot” en vervolgens de initiatiefnemer op pad sturen zonder enige vorm van ondersteuning?

Uitkomst

Hadden de gemeente en de initiatiefnemer samen op moeten trekken in deze kwestie? Of beoogt de Omgevingswet juist de beweging van de terugtredende overheid te stimuleren en is het vooral aan de samenleving om zich de juiste kennis en vaardigheden aan te leren op het gebied van omgevingsmanagement? Eén ding is duidelijk: het is gemakkelijker gezegd dan gedaan.

Meer weten?